DCAD (Katyon Anyon Farkı Balansı)
Diyet katyon-anyon farkı kuru ve
laktasyondaki ineklerde kullanıyor olması gereken bir ölçüsüdür. Doğuma yakın(Close-up)
kuru ineklerde, negatif DCAD metabolik sorunları önlemeye yardımcı olabilir ve
laktasyondaki inekler, pozitif DCAD süt üretimi ve süt bileşenleri artırmaya
yardımcı olabilir. DCAD belirlemek için en yaygın denklemi diyet katyon mineralleri
olan sodyum (Na) ve potasyum (K), anyon
mineralleri klor (Cl) ve kükürt (S) dayanır.
DCAD hesaplamasındaki temel
formül;
Meq/100g
|
=
|
Miligram değeri X Atom değerliği
|
|
|
Atom ağırlığı gram
|
|
|
Hesaplamalarda kullanılan formül;
DCAD Meq/Kg KM =(((Na%/22,99)+(K%/39,1))-((Cl%/35,45)+(S%*2/32,06)))*10000
|
Tablo.1
Bazı yem hammaddelerinin DCAD mEq/Kg olarak aşağıda verilmiştir.
Yem Hammaddeleri
|
Sodyum(Na%)
|
Potasyum(K%)
|
Klor(Cl%)
|
Kükürt(S%)
|
DCAD mEq/Kg KM
|
Mısır
Gluteni
|
0,05
|
0,46
|
0,11
|
0,86
|
-428
|
Fiğ
Kuru otu
|
0,02
|
2,45
|
0,61
|
0,31
|
270
|
Soya
küspesi 44
|
0,04
|
2,22
|
0,13
|
0,46
|
262
|
Buğday
Kepeği
|
0,04
|
1,32
|
0,16
|
0,21
|
179
|
Süt
yemi
|
0,19
|
0,92
|
0,33
|
0,23
|
81
|
Arpa
Ezme
|
0,02
|
0,56
|
0,13
|
0,12
|
40
|
Baklagil
Silajı
|
0,03
|
3,03
|
0,55
|
0,3
|
446
|
Mısır
Silajı
|
0,01
|
1,2
|
0,29
|
0,14
|
142
|
Yonca
Kuru otu
|
0,12
|
1,56
|
0,38
|
0,28
|
169
|
Buğday
Samanı
|
0,12
|
1,55
|
0,6
|
0,11
|
211
|
Mısır
Flake
|
0,02
|
0,42
|
0,08
|
0,1
|
31
|
Tuz
|
39,34
|
0
|
60,66
|
0
|
0
|
Sodyum
Bikarbonat
|
27
|
0
|
0
|
0
|
11744
|
Buğday
Ezme
|
0,01
|
0,5
|
0,11
|
0,15
|
8
|
Ayçiçeği
Tohumu Küspesi
|
0,04
|
1,5
|
0,12
|
0,39
|
124
|
Pamuk
Tohumu
|
0,02
|
1,13
|
0,06
|
0,23
|
137
|
Amonyum
Klorid
|
0
|
0
|
66,28
|
0
|
-18697
|
Bonkalite
|
0,03
|
1,38
|
0,1
|
0,18
|
225
|
Potasyum
karbonat
|
0
|
56
|
0
|
0
|
14322
|
*Yem
hammadde değerleri NRC 2001 den alınmıştır. DCAD: Katyon anyon farkı balansı
LAKTASYONDAKİ İNEKLER İÇİN DCAD
Michigan State Üniversitesi'nden
Dr. Dave Beede tarafından yapılan son özet 25-40 mEq/100g KM pozitif DCAD
belirten yem alımını ve süt üretimini maksimize etmek için etkili ve yeterli
görülmüştür.
Rasyonlarda önerilen DCAD artan
süt verimi ve sıcak veya soğuk ortam koşullarında laktasyondaki süt ineklerinin
KM alımını artırdığını gösterilmiştir.
Pozitif DCAD olan diyet ile
yapılan besleme ısı stresi koşulları altında faydalıdır. Isı stresi altındaki
inekler için bikarbonat ve potasyum kayıplarına neden olacaktır. Isı stresi
sırasında diyet katyon anyon farkı araştırma özetine dayanarak, Dr. Beede 25-30 mEq/100gKM DCAD ısı stresi
sırasında artan ihtiyaçları karşılamak için yeterli olduğunu ön görmüştür.
Laktasyondaki
inekler için katyon anyon dengesinde hedef alınması gereken değerler;
Ø Holstein
ineklerde doğum sonrası 36 kg ve üzeri süt üretenler yani erken laktasyon
dönemi için 350-450 mEq/Kg KM değerleri arasında bir DCAD hedef alınmalıdır.
Ø 27 ile 35
kg süt üreten Holstein inekler yani orta laktasyon dönemi için 300 ve 350 mEq /
Kg KM arasında DCAD hedef alınmalıdır.
Ø 27 kg’dan
az süt üreten Holstein inekler yani ileri laktasyon dönemleri için 250 ve 300
mEq / Kg KM arasında DCAD hedef alınmalıdır.
27 kg’dan az süt veren bir ineğin DCAD
250-300 mEq/Kg hedef olarak örnek bir hayvanın değerleri Tablo 2’ de
verilmiştir. Bu değerler doğrultusunda gerekli olan besin madde ihtiyaçları göz
önüne alınarak örnek bir TMR oluşturulmuştur.
Rasyon formülasyonunda kullanılan
DCAD değerleri olarak Tablo 1’ de verilen değerler kullanılmıştır.
Tablo 2. Örnek bir rasyon için
kullanılacak hayvan parametreleri aşağıda verilmiştir.
Tipi
|
Sağmal inek
|
Irkı
|
Holstein
|
Yaşı
|
54 ay
|
Ağırlığı
|
600 kg.
|
Gebelik süresi
|
0 gün
|
Kondisyon puanı
|
3
|
İlk buzağılama yaşı
|
24 ay
|
Buzağılama aralığı
|
12 ay
|
Sağıldığı süre
|
150 gün
|
Laktasyon No.
|
3
|
Süt verimi
|
25 lt.
|
Süt yağı
|
3,5
|
Süt proteini
|
3,2
|
Süt laktoz oranı
|
4,8
|
Tablo 3. Tanımlanan hayvan için
gerekli olan besin kaynaklarını sağlayan TMR aşağıda verilmiştir.
Yem adı
|
Yem (kg)
|
Mısır silajı, %30-35 KM
|
15,53
|
Buğday samanı
|
5,53
|
Sığır süt yemi, 19 HP, 2700
ME
|
4,2
|
Ayçiçeği küspesi, solvent, %32
HP
|
3,51
|
Arpa tane, ezme
|
1,77
|
Yulaf tane, ezme
|
1,1
|
Sodyum bikarbonat, NaHCO3
|
0,2
|
Toplam
|
31,84
|
Tablo 4. Hazırlanan rasyonun besin
madde içerikleri ve bazı önemli unsurlar aşağıda verilmiştir.
Unsurlar
|
Rasyon
|
Kuru madde (kg), Toplam
|
19,88
|
Kaba yem oranı, %
|
50,8
|
NEl (Mcal/gün)
|
28,31
|
ME (Mcal/kg)
|
2,29
|
RDP, g/gün
|
1909,29
|
RUP, g/gün
|
1073,39
|
HP (RDP + RUP), g/gün
|
2982,68
|
HP, %KM
|
15
|
Metabolik protein, g/gün
|
1973,63
|
NDF Kaba yem, (%KM)
|
30,09
|
NDF (%KM)
|
42,93
|
ADF (%KM)
|
26,96
|
NFC Maksimum (%KM)
|
35,01
|
Kalsiyum (Ca), Toplam
|
50,39
|
Fosfor (P), Toplam
|
57,62
|
Katyon-Anyon farkı mEq/kg
|
248,5
|
KURU DÖNEMDEKİ CLOSE UP
(DOĞUMA YAKIN) İNEKLER İÇİN DCAD
Kan kalsiyumu buzağılama, kolostrum ve süt üretimi için
kalsiyum gereksinimlerini karşılamak için gereklidir. Kan kalsiyum seviyesi
azaldığı zaman Şekil 1 süt humması sonuçları ve diğer metabolik hastalıklar
(örneğin, plesantanın atılamaması, abomasumun yer değiştirmesi) görülmesi daha
yüksektir. Negatif DCAD diyetler doğumu yakın ineklerde kemikten kalsiyum
salınımı yoluyla kan kalsiyum seviyesini korumak ve bağırsaktan kalsiyum
emilimini artışına yardımcı olmak için beslenir.
Şekil 1. Hipokalsemi
(süt humması) yakalanan ve yakalanmayan ineklerin kan kalsiyum seviyeleri
verilmiştir.
Kurudaki ineklerin buzağılama
öncesi 3 hafta içerisinde diyetteki DCAD
tavsiyesi -10 -15 mEq/100gKM dir. Negatif DCAD diyet etkili olup olmadığını
ölçmek için, düzenli bir şekilde idrar pH belirlenmeli. Yeterli görülürse,
idrar pH'si 6.0-6.5 olmalıdır.
Tablo 5. Kuru dönem örnek bir
rasyon için bazı parametreler aşağıda verilmiştir.
Unsur
|
Değer
|
Tipi
|
Kuruda inek
|
Irkı
|
Holstein
|
Yaşı
|
47 ay
|
Ağırlığı
|
600 kg.
|
Gebelik süresi
|
260 gün
|
Kondisyon puanı
|
3
|
İlk buzağılama yaşı
|
24 ay
|
Buzağılama aralığı
|
12 ay
|
Tablo 6. Kuru dönem beslemesi
için tanımlanan hayvan için TMR aşağıda verilmiştir.
Yem adı
|
Yem (kg)
|
Mısır silajı, %30-35 KM
|
7,32
|
Buğday samanı
|
6,8
|
Sığır süt yemi, 19 HP, 2700
ME
|
0,54
|
Ayçiçeği küspesi, solvent, %32
HP
|
1,88
|
Yulaf tane, ezme
|
0,65
|
Amonyum Klorid
|
0,2
|
Toplam
|
17,39
|
Tablo 7. Hazırlanan rasyonun
besin madde içerikleri ve önemli unsurlar aşağıda verilmiştir.
Unsurlar
|
Rasyon
|
Kuru madde (kg), Toplam
|
11,63
|
Kaba yem oranı, %
|
74,29
|
NEl (Mcal/gün)
|
13,54
|
ME (Mcal/kg)
|
1,92
|
RDP, g/gün
|
762,79
|
RUP, g/gün
|
869,87
|
HP (RDP + RUP), g/gün
|
1632,66
|
HP, %KM
|
14,04
|
Metabolik protein, g/gün
|
888,33
|
NDF Kaba yem, (%KM)
|
48,6
|
NDF (%KM)
|
56,28
|
ADF (%KM)
|
37,37
|
NFC Maksimum (%KM)
|
23,37
|
Kalsiyum (Ca), Toplam
|
18,58
|
Fosfor (P), Toplam
|
24,01
|
Katyon-Anyon farkı mEq/kg
|
-155,17
|
Kuru dönem rasyonları hazırlarken ülkemizde bol miktarda
bulunan buğday samanı bazlı hazırlanması metabolik problemlerin önüne
geçmeyi sağlayacaktır.
