SÜT
SIĞIRCILIĞI İŞLETMELERİ KARLILIK DÜZEYLERİNİ ARTIRABİLİRLER Mİ?
Süt sığırı yetiştiriciliğinde yem giderlerinin
işletmenin toplam giderleri içerisindeki payı %55-65, değişken masraflar
içerisindeki payı da %75-85 arasında değişir. Bu nedenle işletmeler hiç olmazsa
ihtiyaç duyulacak kaba yemin önemli bir bölümünü; bölge şartlarını, çeşitliliği
ve kontrollerindeki arazi miktarlarını da göz önünde bulundurarak, kendileri
üretebilir hale gelmelidirler. Buna ek olarak kesif yem ham maddeleri de
üretebilir ve/veya sezonunda uygun fiyatlarla temin edebilirlerse, görece daha
pahalı olması beklenen fabrika yemlerinin rasyondaki payını azaltıp, maliyeti
düşürerek de net geliri artırabilirler. Ayrıca kendi ürettikleri yem
maddelerinin yüksek kalitede olmasını sağlamak için gösterecekleri çaba da
üretime olumlu yansıyacaktır.
Süt sığırı yetiştiriciliğinde besleme maliyeti
açısından önemli olan inek başına rasyon maliyeti ile ineğin ortalama süt
verimidir. Yani, yüksek süt verimine mümkün olduğunca düşük maliyetli
rasyonlarla ulaşmaya çalışılmalıdır. Bir başka ifadeyle üreticinin temel hedefi
bir inekten bir günde, bir ayda veya bir yılda elde edilecek toplam net kazancı,
yani toplam karı artırmak olmalıdır. Aşağıda bu söylenenleri açıklamaya ve daha
anlaşılır kılmaya imkân sağlayabilecek gerçek bir uygulamanın kısa süreli
sonuçları verilmiştir.
Sonuçların daha iyi anlaşılabilmesi için çalışmaya
konu olan sürünün bazı önemli özellikleri Çizelge 1’de, işletme sahibi
tarafından yapılan rasyon ile teknik destek verilerek oluşturulan rasyonların
yapıları da Çizelge 2’de gösterilmiştir.
Çizelge1. Çalışılan sürünün bazı önemli özellikleri
|
Irk
|
Holstein
|
|
Vücut kondisyon puanı
|
3
|
|
Sürüde iki doğum arası süre
|
436 gün
|
|
Sürüde ortalama sağmal inek sayısı
|
75
|
|
Sürüde doğurabilir dişi sayısı
|
86
|
|
Ortalama laktasyon sırası
|
2,25
|
|
Sürünün sağılan gün sayısı
|
204
|
|
Rasyon değiştirilmeden önceki 5 günün ortalama süt verimi
|
22,08
|
Çizelge 2. İşletme sahibinin hazırladığı rasyon ile
ve teknik destek sonucu oluşturulan rasyonların içerdiği yem maddeleri ve rasyon
maliyeti
|
RASYONLAR
|
İŞLETME SAHİBİNİN HAZIRLADIĞI RASYON
|
TEKNİK DESTEKLE HAZIRLANAN RASYON 1
|
TEKNİK DESTEKLE HAZIRLANAN RASYON 2
|
|
Yem
Adı
|
Birim
Fiyat Kg/Yem
|
Yemler
(kg)
|
KM
(kg)
|
Tutar
(TL)
|
Yemler
(kg)
|
KM
(kg)
|
Tutar
(TL)
|
Yemler
(kg)
|
KM
(kg)
|
Tutar
(TL)
|
|
Mısır
silajı, %30-35 KM
|
0,13
|
18,00
|
5,76
|
2,34
|
22,36
|
7,16
|
2,91
|
19,59
|
6,27
|
2,55
|
|
Yonca
kuru otu
|
0,60
|
4,00
|
3,64
|
2,40
|
|
|
0,00
|
|
|
0,00
|
|
Fiğ
kuru otu
|
0,40
|
1,50
|
1,36
|
0,60
|
|
|
0,00
|
|
|
0,00
|
|
Yem
Bezelyesi
|
0,50
|
|
|
0,00
|
4,00
|
3,51
|
2,00
|
|
|
0,00
|
|
Yonca
silajı
|
0,30
|
|
|
0,00
|
|
|
0,00
|
9,41
|
2,54
|
2,82
|
|
Buğday
samanı
|
0,20
|
1,00
|
0,93
|
0,20
|
1,50
|
1,39
|
0,30
|
3,50
|
3,24
|
0,70
|
|
Sığır
süt yemi, 19 HP, 2700 ME
|
1,00
|
7,00
|
6,23
|
7,00
|
6,29
|
5,60
|
6,29
|
6,26
|
5,58
|
6,26
|
|
Ayçiçeği
küspesi
|
0,88
|
1,18
|
1,08
|
1,03
|
3,00
|
2,77
|
2,63
|
3,00
|
2,77
|
2,63
|
|
Arpa
tane, ezme
|
0,80
|
1,00
|
0,91
|
0,80
|
1,03
|
0,94
|
0,82
|
1,00
|
0,91
|
0,80
|
|
Buğday
kepeği
|
0,86
|
0,20
|
0,18
|
0,17
|
|
|
0,00
|
0,10
|
0,09
|
0,09
|
|
Melas,
şeker pancarı
|
0,37
|
0,20
|
0,16
|
0,07
|
0,25
|
0,19
|
0,09
|
0,25
|
0,19
|
0,09
|
|
Sodyum
bikarbonat
|
1,28
|
0,25
|
0,25
|
0,32
|
0,26
|
0,26
|
0,33
|
0,23
|
0,23
|
0,29
|
|
Vit-Min.
Karma
|
7,40
|
0,25
|
0,25
|
1,85
|
0,10
|
0,10
|
0,74
|
0,10
|
0,10
|
0,74
|
|
Toplam
|
|
34,58
|
20,75
|
16,79
|
38,79
|
21,92
|
16,11
|
43,44
|
21,92
|
16,97
|
·
Rasyon unsurlarının fiyatları işletme sahibinden alınmıştır.
İşletmece hazırlanan rasyonun inek başına sağladığı
kuru madde 20,75 kg ve inek başına maliyeti de 16,79 TL’dir. Bu işletmede rasyon
değiştirilmeden önceki beş günde sürünün ortalama verimi 22,08 kg’dır. Yani
sürüdeki ineklerin her biri işletme sahibinin hazırladığı rasyonu tüketerek değişiklikten
önceki beş gün içerisinde ortalama 22,08 litre süt vermiştir. Bu durumda 1
litre süte rasyondan gelen maliyet 16,79*100÷22,08 =76,0 kuruş olmuştur. Teknik
destek alınarak hazırlanan ilk rasyonun inek başına günlük maliyeti ise 16,11
TL’dir. Bu rasyon verilmeye başlandıktan sonraki 5 gün içerisinde de ortalama verim 24,33 litre olmuştur. Bir
başka ifadeyle görece ucuz rasyonla üretilen 1 litre süte yemden gelen maliyet 76,0
kuruştan 66,2 (=16,11*100÷24,33) kuruşa gerilemiştir. İşletmede yem bezelyesinin
tükenmesinden sonra rasyona yem bezelyesi yerine yonca silajı dâhil edilmiştir.
Bu değişiklikle rasyon maliyeti 16,97 TL/İnek/gün seviyesine çıkmış, ama inek
başına ortalama verim de rasyonun verildiği bir haftanın son beş günü için 25,57
litre olmuştur. Bu durumda 1 litre süte yemden gelen maliyet ise 66,4
(=16,97*100÷25,57) kuruş olarak hesaplanmıştır.
Yukarıda özetlenen durum sütü 1,20 TL’den satan ve
75 inek sağan bir işletme için değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir.
Günlük yem gideri çıkıldıktan sonraki gelir;
- Teknik destekle hazırlanan ilk rasyon
kullanıldığında yaklaşık 250TL/gün artmıştır.
- Teknik destekle hazırlanan ikinci rasyon
kullanıldığında, rasyon maliyeti biraz artmasına rağmen günlük gelir yaklaşık 300
TL/gün’e yükselmiştir.
- B u artışların bir aylık karşılığı sırasıyla 7500
ve 9000 TL’dir.
- Bu farklılık her inek için yılda dört ay bile
sağlanabilse, yıllık toplam kazanç sırasıyla 30 000 ve 36 000 TL olacaktır.
İşletmeye bir işçinin yıllık maliyeti dikkate alındığında bu değerler daha
anlamlı hale gelebilir.
İşletmenin kullana geldiği rasyon ile teknik
destekle hazırlanan ve bileşimleri Çizelge 3’de verilen rasyonların besin
maddesi içerikleri Çizelge 4’tedir. Bu çizelge incelendiğinde işletme sahibi ve
teknik destek sonucu hazırlanan rasyonlar arasındaki temel farklılıklar kuru
madde ile RUP(bypass protein) miktarlarında görülmektedir.
Sonuç olarak işletmeler; her durumda her türlü yem
grubunu değerlendirecek imkânlara sahip olduklarını ve mevcut kaynakları kullanarak
ya da bazı küçük değişiklikler yaparak daha fazla kazanç sağlayabileceklerini
bilmeli ve buna uygun davranmalıdırlar.
Çizelge4. İşletme sahibinin hazırladığı rasyon ile
ve teknik destek sonucu oluşturulan rasyonların kuru madde, enerji ve protein
değerleri
|
RASYONLAR
|
İŞLETME SAHİBİNİN HAZIRLADIĞI
|
TEKNİK DESTEKLE HAZIRLANAN RASYON 1
|
TEKNİK DESTEKLE HAZIRLANAN RASYON 2
|
|
Unsurlar
|
İhtiyaç
|
Rasyon
|
Denge
|
İhtiyaç
|
Rasyon
|
Denge
|
İhtiyaç
|
Rasyon
|
Denge
|
|
Kuru
madde (kg), Toplam
|
21,92
|
20,75
|
-1,17
|
21,92
|
21,92
|
0
|
21,92
|
21,92
|
0
|
|
Kaba
yem oranı, %
|
|
56,34
|
|
|
55,02
|
|
|
54,97
|
|
|
NEl
(Mcal/gün)
|
31,34
|
30,84
|
-0,5
|
31,34
|
32,35
|
1,01
|
31,34
|
32,52
|
1,18
|
|
ME
(Mcal/kg)
|
|
2,38
|
|
|
2,36
|
|
|
2,38
|
|
|
RDP,
g/gün
|
1959,29
|
2350,16
|
390,87
|
2049,41
|
2553,27
|
503,86
|
2067,8
|
2364,95
|
297,15
|
|
RUP,
g/gün
|
1239,61
|
958,36
|
-281,25
|
1205,46
|
1192,18
|
-13,28
|
1203,49
|
1197,45
|
-6,04
|
|
HP
(RDP + RUP), g/gün
|
3198,9
|
3308,52
|
109,62
|
3254,88
|
3745,45
|
490,57
|
3271,28
|
3562,4
|
291,12
|
|
HP,
%KM
|
|
15,94
|
|
|
17,09
|
|
|
16,25
|
|
[(24,33-22,08)*1,20+(16,79-16,11)]*75=
253,5; [(25,57-22,08)*1,20+(16,79-16,97)]*75=
300,4
