İşletmeler Mevcut Yemleri Daha Ekonomik
Kullanabilirler Mi?
İşletmeler
sahip oldukları yem ham maddelerinden genellikle rastgele karışımlar oluşturma
yoluna gitmektedirler. Bu uygulama ile istenilen verim seviyesinin sağlanması veya
buna yaklaşılması neredeyse imkansızdır. Gerçi ortalama verim seviyesinin olup
olmadığı da çok açık değildir. Yani yem hazırlama ve yemleme çoğunlukla
rastgele yapılmaktadır. Oysa, teknik bilgileri yeterli olmasa da, işletme
sahipleri rasyon programlarından yararlanarak, azından maliyet noktasında karar
verecek seviyede bilgi elde edebilirler. Bu durumda ortalama verimi
artırmasalar bile, ki çoğu kez ortalama yükseltilebilir, hiç olmazsa besleme
maliyetini daha aşağı çekebilirler.
Sahada
yapılan birçok çalışma beslemenin rastgele yapıldığını, mevcut yem ham
maddelerin kullanarak daha ekonomik sonuçlar alınabileceğini göstermektedir.
Aşağıda bu tip çalışmalara konu olan işletmelerden birinin durumu açıklandıktan
sonra, hem işletme sahibinin oluşturduğu hem de teknik destek sonucu oluşturulan
rasyonların unsurları ve maliyet çizelgeleri verilmiştir.
Çizelge1. İşletmedeki
hayvanlar için ön görülen canlı ağırlık, verim seviyesi ve diğer unsurların
değerleri
Unsur
|
Değer
|
Tipi
|
Sağmal
inek
|
Irkı
|
Holstein
|
Yaşı
|
54 ay
|
Ağırlığı
|
600 kg.
|
Kondisyon
puanı
|
3
|
İlk
buzağılama yaşı
|
24 ay
|
Buzağılama
aralığı
|
12 ay
|
Sağıldığı
süre
|
150 gün
|
Laktasyon
Sırası
|
3
|
Süt verimi
lt/gün
|
25
|
Süt yağı,
%
|
3,7
|
Süt
proteini, %
|
3,2
|
Süt laktoz
oranı, %
|
4,8
|
Çizelge2. İşletme sahibinin hazırladığı rasyon
ile ve teknik destek sonucu oluşturulan rasyonların içerdiği yem maddeleri ve
maliyetleri
RASYONLAR
|
İŞLETME SAHİBİNİN HAZIRLADIĞI
|
TEKNİK DESTEKLE HAZIRLANAN
|
FARK
|
TEKNİK DESTEKLE ÖNERİLEN
|
|||||||
Yem adı
|
Birim Fiyat Kg/Yem
|
Yem (kg)
|
KM (kg)
|
Tutar (TL)
|
Yem (kg)
|
KM (kg)
|
Tutar (TL)
|
Tutar (TL)
|
Yem (kg)
|
KM (kg)
|
Tutar (TL)
|
Mısır
Silajı, %30-35 KM
|
0,2
|
30
|
9,6
|
6,00
|
21,2
|
6,78
|
4,24
|
-1,76
|
21,84
|
6,99
|
4,37
|
Sığır
süt yemi, 19 HP, 2700 ME
|
1,1
|
6
|
5,34
|
6,60
|
9,06
|
8,06
|
9,97
|
3,37
|
7,47
|
6,65
|
8,22
|
Buğday
Samanı
|
0,3
|
10
|
9,27
|
3,00
|
5,74
|
5,32
|
1,72
|
-1,28
|
4,86
|
4,5
|
1,46
|
Ayçiçeği
Tohumu Küspesi
|
0,75
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2,19
|
2,02
|
1,64
|
Toplam
|
46
|
24,21
|
15,60
|
36
|
20,16
|
15,93
|
0,33
|
36,36
|
20,16
|
15,69
|
|
İşletmede
kullanılan rasyonun kuru maddesi 24,21 kg kadardır. Çizelge 2’den anlaşılacağı
üzere bu rasyonun hayvan başına maliyeti 15,60 TL’dir. Bu işletmede toplam 8
sağmal inek vardır ve her biri bu rasyonu tüketerek günde ortalama 21 litre süt
vermektedir. Bir başka ifadeyle 1 litre süte rasyondan gelen maliyet 15,60÷21×100
= 74,4 kuruştur. Teknik destek alınarak hazırlanan rasyonun bir inek başına günlük
maliyeti ise 15.93 TL olmuştur. Ama 8 inekten üretilen günlük süt miktarı 168
litreden 194 litreye, yani ortalama verim 21,00 litreden 24,25 litreye yükselmiştir.
Bir başka ifadeyle görece ucuz rasyonla üretilen 1 litre süte yemden gelen
maliyet 74,4 kuruştan 65,7 (=15,93÷24,25) kuruşa gerilemiştir. Bu durumda sütü
1,20 TL’den satan bir işletmenin geliri (194-168)×1,20 = 31,20 TL artmıştır. Bu
artışın inek başına aylık tutarı yaklaşık 120 TL’dir. Yani işletme sadece
rasyon konusunda teknik destek alarak inek başına aylık gelirini 120 TL
artırabilecektir.
Çizelge3. İşletme sahibinin hazırladığı rasyon
ile ve teknik destek sonucu oluşturulan rasyonların kuru madde, enerji ve
protein değerleri
RASYONLAR
|
İŞLETME SAHİBİNİN
HAZIRLADIĞI
|
TEKNİK DESTEKLE
HAZIRLANAN
|
TEKNİK DESTEKLE
ÖNERİLEN
|
||||
Unsurlar
|
İhtiyaç
|
Rasyon
|
Denge
|
Rasyon
|
Denge
|
Rasyon
|
Denge
|
Kuru madde (kg), Toplam
|
20,16
|
24,21
|
4,05
|
20,16
|
0
|
20,16
|
0
|
Kaba yem oranı, %
|
77,94
|
60,02
|
56,99
|
||||
NEl (Mcal/gün)
|
27,74
|
33,1
|
5,36
|
29,78
|
2,04
|
29,29
|
1,55
|
ME (Mcal/kg)
|
2,21
|
2,37
|
2,34
|
||||
RDP, g/gün
|
1890,07
|
1434,08
|
-787,96
|
1683,87
|
-252,48
|
1919,79
|
29,72
|
RUP, g/gün
|
974,64
|
1019,8
|
-583,97
|
925,21
|
-234,11
|
1080,15
|
105,51
|
HP (RDP + RUP), g/gün
|
2864,71
|
2453,88
|
-1371,92
|
2609,08
|
-486,58
|
2999,94
|
135,23
|
HP, %KM
|
10,14
|
12,94
|
14,88
|
||||
Çizelge
3’ten de anlaşılacağı üzere üreticinin uyguladığı rasyon ile teknik destekle
oluşturulan rasyon arasındaki temel farklılıklar ilkinde kuru maddenin fazla
olması yanında protein seviyesinin ihtiyacın oldukça altında kalmasıdır. Teknik
destek ile hazırlanan rasyon protein açısından işletme sahibinin kendi
kullandığından daha yüksek olsa da ihtiyacı karşılamamıştır. Teknik destekle
önerilen rasyonun protein açığını kapatmak için bir protein kaynağının, örneğin
ayçiçeği veya pamuk tohumu küspesi ( ATK veya PTK) kullanılabilir. Örneğin, teknik destekle
hazırlanan rasyondaki sığır süt yemi miktarı olan 9.06 kg 7.47 kg ’ye indirilir
ve rasyona 2.19 kg ATK eklenirse, Çizelge 3’te de görüleceği gibi, hem protein
açığı kapatılacak hem de yem maliyeti az da olsa düşecektir. Bu da rasyon
maliyeti düşerken süt veriminin biraz daha artmasına, dolayısıyla inek başına
kazancın yükselmesine imkân sağlayabilecektir. Bu durum, işletme sahibine de aktarılmıştır.
Ancak işletme sahibi, nakit ihtiyacı, ATK teminindeki zorluk vb. nedenlerle protein
kaynağına para ayırmamış, ama mevcut yemleri önerilen düzeylerde kullanmıştır.
Özetle mevcut kaynaklarla veya mevcut sermaye ile daha kazançlı üretim yapmak
mümkündür. Önemli olan bu arayışı uygun biçimde bilgiye dayalı olarak
gerçekleştirmektir.
